Αμερικάνικο Κολλέγιο Παιδιάτρων: Γονείς που επιδεικνύουν υπευθυνότητα
Η επιθυμία του κάθε γονέα είναι να βοηθήσει ώστε να είναι το παιδί του υγιές, να αναπτυχθεί σωστά με αξιοποιημένες τις ικανότητές του και με σωστό χαρακτήρα.
Ι. Χαρακτήρας είναι η πτυχή της προσωπικότητας που σχετίζεται με την υπευθυνότητα, την κρίση, την επιμονή στο ξεπέρασμα των εμποδίων και τον έλεγχο των παρορμήσεων.
ΙΙ. Ικανότητες είναι τα εφόδια που μας βοηθούν να επιτύχουμε τους προσωπικούς και κοινωνικούς μας στόχους. Η ικανότητα να ξεχωρίζουμε το σωστό από το λάθος και να ρυθμίζουμε τις πράξεις μας ώστε να επιλέγουμε το σωστό. Η βέλτιστη χρήση των ικανοτήτων μας εκφράζεται με την ισορροπία μεταξύ της εκπλήρωσης των προσωπικών μας στόχων και της κάλυψης των αναγκών των άλλων.
Με ποιούς τρόπους όμως εκφράζεται η φροντίδα προς το παιδί;
Οι γονείς καθορίζουν τον τρόπο ανάλογα με το πώς εξισορροπούν την απαιτητικότητα από τα παιδιά με την ανταποδοτικότητά τους προς τα παιδιά.
Η απαιτητικότητα περιλαμβάνει τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς χρησιμοποιούν την εξουσία τους. Να παρακολουθούν και να επιβλέπουν τις πράξεις του παιδιού τους, να ελέγχουν, να απαγορεύουν και να τροποποιούν τις συμπεριφορές των παιδιών τους ώστε να ανταποκρίνονται στα πρότυπά τους.
Η ανταποδοτικότητα περιλαμβάνει τους τρόπους που οι γονείς εκφράζουν την αγάπη, εξισορροπούν την ανάγκη των παιδιών τους για προστασία αλλά και αυτονομία, και ανταποκρίνονται γενικά στις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.
Από το πόσο καλά ή πόσο άσχημα οι γονείς εναρμονίζουν τις απαιτήσεις με τις προσφορές τους, θα καθορισθούν τα επίπεδα ικανότητας και προσαρμογής των παιδιών για όλη τη ζωή τους.
Υπάρχουν λοιπόν τέσσερις βασικές μορφές γονέων- ανατροφής:
1. Αδιάφοροι γονείς.
Δεν απαιτούν αλλά και δεν προσφέρουν. Αποθαρρύνουν την εξάρτηση, αλλά συμβάλλουν ελάχιστα στον σωστό προσανατολισμό, την εκπαίδευση και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Δεν εμπλέκονται στην ανατροφή επειδή δε θέλουν να δεσμευτούν από τις ευθύνες των παιδιών.Είναι απομονωμένοι και αγνοούν τα παιδιά ή μπορεί και να εκδηλώνουν ενεργή απόρριψη και ψυχρότητα.
Τα παιδιά τους είναι: α)Ακοινώνητα β) Χωρίς ιδιαίτερες ικανότητες, γ) Οι έφηβοι έχουν χαμηλές βαθμολογίες στο σχολείο και υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη και κατάχρηση ουσιών.
2. Οι Ανεκτικοί Γονείς.
Δεν απαιτούν, αλλά ανταποκρίνονται στις ανάγκες του παιδιού.
Δεν ζητούν ώριμη και ικανή συμπεριφορά από το παιδί. Καθορίζουν προφορικά λιγοστές σαφείς προυποθέσεις, λίγα όρια ή απαγορεύσεις στη συμπεριφορά ή σεβασμό στις ανάγκες των άλλων. Δεν ενθαρρύνουν με συνέπεια τους βασικούς κανόνες συμπεριφοράς, όπως το σεβασμό στις ανάγκες των άλλων, στην περιουσία και τα συναισθήματά τους.
Δίνουν στα παιδιά τους ευρύ περιθώριο να καθορίσουν τα ίδια τη δική τους συμπεριφορά, αλλά αποτυγχάνουν να παρέχουν επαρκή υποδομή και σταθερότητα στη ζωή των παιδιών.
Ενώ θα μπορούσαν να απαιτήσουν ώριμη συμπεριφορά, να απαγορεύσουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά και να ζητήσουν τη συμμόρφωση, συχνά παίρνουν στα αστεία τη συμπεριφορά των παιδιών τους, ή βασίζονται σε ψυχολογικά τεχνάσματα για την χειραγώγησή τους, χρησιμοποιώντας τη δωροδοκία, υποκρινόμενοι πως δεν θα τα αγαπούν, ή κάνουν το παιδί να αισθάνεται ένοχο πως τάχα πλήγωσε τον γονέα για να επιτύχουν το στόχο τους.
Όταν τα παιδιά αντιστέκονται ή δοκιμάζουν τα όρια του γονέα, αποφεύγουν την αντιπαράθεση σε μια προσπάθεια να θεωρούνται καλοί φίλοι και όχι φιγούρες εξουσίας.
Τα παιδιά τους είναι: i.Χωρίς ικανότητες αυτορρύθμισης συμπεριφοράς, με ελλειπή κοινωνικοποίηση και έλλειψη στόχων ii. Ως έφηβοι είναι πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση ναρκωτικών.
III. Οι Απολυταρχικοί γονείς .
Είναι απαιτητικοί, αλλά οι ίδιοι δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών τους. Έχουν έλλειψη ζεστασιάς, τρυφερότητας και δείχνουν μικρό ενδιαφέρον για τις προοπτικές του παιδιού.
Αποδοκιμάζουν, κάνουν αυστηρή κριτική και σπανίως επικροτούν τα θετικά επιτεύγματα του παιδιού τους (όπως την έγκαιρη ολοκλήρωση των εργασιών του ή τους καλούς βαθμούς) και δεν ενθαρρύνουν την πρωτοβουλία.
Χειραγωγούν τις δραστηριότητες του παιδιού τους. Επιβάλλουν παράλογους κανονισμούς που βασίζονται σε γονεϊκές ιδιοτροπίες. Δεν μπαίνουν στο κόπο να ενημερώσουν για τους λόγους που τους οδηγούν να δώσουν αυτές τις εντολές ή να επιβάλλουν τις κυρώσεις τους.
Για να επιτύχουν τη συμπεριφορά που θέλουν, οι αυταρχικοί γονείς χρησιμοποιούν απειλές, τιμωρίες, επικρίσεις, δημιουργούν ενοχές και χρησιμοποιούν τις επιβραβεύσεις μάλλον παρά την επεξήγηση, τη διαπραγμάτευση ή την αιτιολόγηση.
Επιβάλλουν συνέπειες για την ανυπακοή που είναι σκληρές, αταίριαστες με το σφάλμα και μερικές φορές απρόβλεπτες. Οι απαιτήσεις τους είναι αυθαίρετες, υπερβολικές, ασυνεπείς και ακατάλληλες για την ηλικία του παιδιού.
Επιμένουν στη συμμόρφωση προς τις επιθυμίες των γονέων με άκαμπτο και ανελαστικό τρόπο. Αντιτίθενται στο να είναι ρεαλιστές, προσανατολισμένοι στο εκάστοτε ζήτημα και καθοδηγούμενοι από την πραγματικότητα των συμφερόντων, των ικανοτήτων και των αναγκών του παιδιού.
Τα παιδιά τους θεωρούν απρόσιτους και την εξουσία τους αυθαίρετη. Οι ίδιοι επιμένουν στη συμμόρφωση προς τις επιθυμίες τους, με άκαμπτο και ανελαστικό τρόπο. Αντιτίθενται στο να είναι ρεαλιστές, προσανατολισμένοι στο εκάστοτε ζήτημα και καθοδηγούμενοι από την πραγματικότητα των συμφερόντων, των ικανοτήτων και των αναγκών του παιδιού.
Τα παιδιά τους θεωρούν απρόσιτους και την εξουσία τους αυθαίρετη.
Τα παιδιά τους έχουν τα εξής χαρακτηριστικά : i. Ενδίδουν στις πιέσεις των συνομιλήκων τους πιο συχνά ii. Έχουν φτωχότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις, iii. Βιώνουν σε υψηλότερα ποσοστά από τους συνομηλίκους τους άγχος και κατάθλιψη.
- Οι Αξιόπιστοι-Συνεπείς γονείς.
Έχουν τον καλύτερο τρόπο.
Είναι απαιτητικοί αλλά ανταποκρίνονται με συνέπεια στις ανάγκες των παιδιών τους. Ενσωματώνουν και ισορροπούν υψηλά επίπεδα ανταποδοτικότητας και υψηλά επίπεδα απαιτήσεων με τρόπους που είναι επωφελείς για την ανάπτυξη των παιδιών.
Ενθαρρύνουν την ατομικότητα και την ανεξαρτησία.
Είναι ζεστοί και κατανοούν τις προοπτικές του παιδιού τους. Απαιτούν ώριμη συμπεριφορά στο φάσμα των δυνατοτήτων του παιδιού και καθορίζουν τις απαιτήσεις και τις απαγορεύσεις σύμφωνα προς τα μέτρα του χαρακτήρα, των ικανοτήτων και του αναπτυξιακού επιπέδου του παιδιού.
Όταν κάνουν γνωστές με δυναμικά κατηγορηματικό τρόπο τις απαιτήσεις τους, συνοδεύουν τα αιτήματά τους με ανάλογες εξηγήσεις για να βοηθήσουν το παιδί να καταλάβει την αντίληψη του γονέα σχετικά με την κατάλληλη συμπεριφορά.
Χρησιμοποιούν την αιτιολόγηση και τη συζήτηση για να επιτύχουν τη συμμόρφωση και είναι διατεθειμένοι να διαπραγματευτούν όταν θεωρούν ότι οι αντιρρήσεις του παιδιού τους είναι εύλογες.
Επιβραβεύουν την αξιοπρεπή συμπεριφορά και τις επιτυχίες ενώ ασκούν κριτική στις ενέργειες που απαιτούν αλλαγή.
Οι επιβαλλόμενες κυρώσεις συνδέονται λογικά με τις συνέπειες των πράξεων του παιδιού.
Παρακολουθούν τις δραστηριότητες των παιδιών τους και γνωρίζουν το πού βρίσκονται κάθε στιγμή.
Οι συνεπείς γονείς είναι ζεστοί, ευαισθητοποιημένοι , υποστηρίζουν την αυτονομία και δείχνουν με σαφή τρόπο την δύναμή τους.Τα παιδιά τους παρακινούνται να αγωνίζονται για την ηρεμία των οικογενειών τους είτε συμμορφούμενα ή αντίθετα προβάλλοντας με εποικοδομητικό τρόπο τη διαφωνία τους σε μια προσπάθεια να αλλάξουν τη γνώμη των γονιών και όχι να τους παρακούσουν με ύπουλο ή προκλητικό τρόπο.
Τα παιδιά είναι περισσότερο κοινωνικά και πιο δραστήρια από τους συνομηλίκους τους.
[i] Baumrind D. Authoritative Parenting for Character and Competence. Parenting for Character: Five Experts, Five Practices edited by David Streight. 2008. Council for Spiritual and Ethical Education. ISBN: 978-1-881678-76-2.
Πηγή: https://www.acpeds.org/parents/authoritative-parenting
Ετικέτες: Αξίες του Γάμου και της Οικογένειας