Η σπουδαιότητα της πρώιμης σύνδεσης (Attachment) του βρέφους με τους γονείς του
Οι πολύ πρώιμες σχέσεις που αναπτύσσει το παιδί με τους γονείς του, επηρεάζουν σημαντικά την εξέλιξη της προσωπικότητας του και την μετέπειτα ζωή του ως ενήλικα. Ο λεγόμενος «σύνδεσμος προσκόλλησης» ή Attachment, και η ποιότητα της προσκόλλησης αυτής στη βρεφική ηλικία έχει αναγνωριστεί ως ένα βασικό χαρακτηριστικό στην ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Η έννοια της προσκόλλησης ή Attachment, μπορεί να οριστεί ως μια έντονη συναισθηματική σχέση μεταξύ του βρέφους και του βασικού προσώπου που το φροντίζει.
Ο σύνδεσμος αυτός αποτελεί την ασφαλή βάση για να μπορέσει το βρέφος να εξερευνήσει το κόσμο. Σημασία όμως έχει η “ποιότητα” της προσκόλλησης.
Υπάρχουν δύο βασικές μορφές προσκόλλησης : η “ασφαλής” και η “ανασφαλής”. Ο παράγοντας-κλειδί για την προώθηση μιας ασφαλούς προσκόλλησης είναι η συμπεριφορά των γονιών. Η ευαίσθητοποιημένη συμπεριφορά στην ανατροφή των παιδιών που δείχνει ανταπόκριση στις ανάγκες τους, προάγει την ασφαλή σύνδεση. Η πιο ανάλγητη, απορριπτική, ή ασυνεπής ανατροφή των παιδιών έχει συνδεθεί με την ανασφαλή προσκόλληση.
Η ασφαλής προσκόλληση συνοδεύεται από την ικανότητα του παιδιού να χρησιμοποιεί τον ή την γονέα ως πηγή άνεσης και ως “ασφαλή βάση” από την οποία μπορεί να εξερευνήσει.
Βασική αρχή της θεωρίας της προσκόλλησης είναι ότι: Η εξάρτηση οδηγεί στην ανεξαρτησία. Με άλλα λόγια, μόνο όταν ένα παιδί αισθανθεί ασφαλές ως προς τη διαθεσιμότητα του γονέα του, μπορεί να διερευνήσει πλήρως το περιβάλλον και να παίξει μόνο του.
Οι συνθήκες που επικρατούν στην σημερινή οικογένεια δημιουργούν δυσκολία στην δημιουργία ασφαλούς σύνδεσης του βρέφους με τους γονείς. Απουσία της μητέρας και του πατέρα λόγω επαγγελματικών ή οικογενειακών υποχρεώσων, κόπωση ή κακή παιδαγωγική τακτική λόγω άγνοιας, ανατροφή των παιδιών από τρίτους, αποτελούν ανεπαρκείς προυποθέσεις για ασφαλή ανάπτυξη Attachment, με αποτέλεσμα τα παιδιά να ξεκινούν τη ζωή τους χωρίς ικανότητες αντοχές και εφεδρείες.
Λόγω της σπουδαιότητας της δημιουργίας ασφαλούς προσκόλλησης για τα παιδιά , παραθέτουμε σχετικό άρθρο του American College of Pediatricians.
___________________
Η σπουδαιότητα της πρώιμης σύνδεσης (Attachment) του βρέφους με τους γονείς του.
American College of Pediatricians
DR. VERITAS, 18 Ιουνίου, 2018
Ένας μεγάλος όγκος έρευνας έχει υποστηρίξει με σαφήνεια τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη πρώιμη ασφάλεια ή και ανασφάλεια που βιώνει ένα παιδί στις σχέσεις του, με τις μελλοντικά εκδηλούμενες προσαρμοσμένες ή δυσπροσαρμοστικέςσυμπεριφορές. (1).
Ορισμένα από τα βασικά ευρήματα της έρευνας σχετικά με τον σύνδεσμο (Attachment) που αναπτύσσει το βρέφος με τους γονείς του αναφέρονται παρακάτω:
Το στοιχείο της "φωνητικής αντίληψης" της μητέρας τους, το οποίο αξιολογήθηκε όταν τα βρέφη ήταν 4 μηνών, ήταν ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας για την ικανοποιητική σύνδεση (Attachment) των βρεφών με την μητέρα τους 2 χρόνια αργότερα (2).
Αυτό σημαίνει ότι οι συμπεριφορές των μητέρων έχουν σημασία από τη γέννηση.
Οι τρόποι με τους οποίους οι μητέρες εκδηλώνουν την ευαισθησία τους μπορεί να είναι διαφορετικοί, αλλά όπως διαπιστώνεται, οι ατομικές διαφορές στην έκφραση της ευαισθησία μιας μητέρας προς το παιδί συνήθως παραμένουν σταθερές καθώς τα βρέφη ωριμάζουν (2).
Οι συμπεριφορές των μητέρων τείνουν να παγιωθούν και να έχουν διάρκεια .
Η επικοινωνία και η πρώιμη προσκόλληση των παιδιών στις μητέρες τους - όπως τα ίδια την αξιολογούσαν αργότερα- προέβλεπε τη συναισθηματική υγεία τους, ενώ η προσκόλληση των παιδιών στους πατέρες τους, ήταν προγνωστικός δείκτης για την ικανότητα ρύθμισης της συμπεριφοράς τους. (1)
Η αυτορρύθμιση της συμπεριφοράς είναι βασική διαδικασία που επιτρέπει την επιτυχή ανάπτυξη στο παιδί.(3). Η αυτορρύθμιση αυτή επιτυγχάνεται καλύτερα μέσω της ασφαλούς πρώιμης σύνδεσης με τους γονείς.
Τα παιδιά με ασφαλή διαδικασία προσκόλλησης και με τους δύο γονείς κατάφεραν σημαντικά υψηλότερες επιδόσεις όταν συναγωνιζόταν με τους συμμαθητές τους, είχαν ποιό επιτυχημένη προσαρμογή στο σχολείο, τα πήγαιναν καλύτερα ως προς τη θετική άποψη για τον εαυτό τους, ενώ είχαν σημαντικά χαμηλότερα σκόρ στο άγχος και στην αντίδραση στον αποχωρισμό (1).
Οι γονείς που είχαν ανατραφεί από ασυνείδητους ή χαοτικούς έχουν ακόμη πιό μεγάλη δυσκολία στο να προσφέρουν οι ίδιοι μια υποστηρικτική σχέση στα δικά τους παιδιά (4).
Οι ικανότητες πάντως του γονέα να είναι γεμάτος φροντίδα, υποστηρικτικός, ανταποκρινόμενος στις ανάγκες του παιδού, είναι δυνατόν να αποκτηθούν και στην ενήλικη ζωή, αφού βέβαια γίνουν οι σωστές βοηθητικές παρεμβάσεις (4).
Μια ικανοποιητική σύνδεση με τουλάχιστον τον έναν γονέα αποτελεί ένα ισχυρό παράγοντα ψυχικής εφεδρείας που αντισταθμίζει πολλούς μελλοντικούς κινδύνους για την ψυχική υγεία του παιδιού (1).
Τα παιδιά με επισφαλή σύνδεσμο με τους γονείς, είχαν σημαντικά περισσότερα προβλήματα στην εξωτερικευμένη συμπεριφορά τους και στην εσωτερική τους ψυχική κατάσταση, σε σχέση με τα παιδιά με ασφαλή σχέση με τους γονείς. Ιδιαίτερα ήταν τα προβλήματα εκείνων με ανασφαλείς σχέσεις Attachment και με τους δύο γονείς (1).
Η επιτυχημένη προσκόλληση (Attachment), παρέχει στα μικρά παιδιά οφέλη στις σχέσεις τους με το περιβάλλον τους, όπως: αίσθηση εμπιστοσύνης, προθυμία να εξερευνήσουν, θετική άποψη του εαυτού τους, κατανόηση για την συναισθηματική κατάσταση του άλλου και ικανότητα έκφρασης των συναισθημάτων τους (5).
Οι κακής ποιότητας σχέσεις, έχουν άσχημες συνέπειες για τα παιδιά, όπως : προβλήματα συμπεριφοράς, δυσκολία να διαχειρισθούν τα συναισθήματά τους, προβλήματα στη συννενόηση με τους συνομηλίκους τους και ακόμη δυσκολίες να λειτουργήσουν σωστά αργότερα ως ενήλικες γονείς.(4)
Τι μπορούν λοιπόν να κάνουν οι γονείς για να εξασφαλίσουν επαρκή και ασφαλή σύνδεσμο με τα νεογέννητα βρέφη τους (5);
Εάν είστε γονέας:
Να επιδιώκετε την βλεμματική επαφή με τα παιδιά σας.
Χαμογελάστε και μιλήστε με το παιδί σας: Όταν ένα βρέφος χαμογελάει, ο ενήλικας πρέπει να του ανταποδώσει το χαμόγελο.
Χαιδέψτε το και δώστε του ζεστασιά.
Να δείχνετε ευαισθησία και να ανταποκρίνεσθε στα καλέσματα του βρέφους: Τα παιδιά μαθαίνουν να δείχνουν εμπιστοσύνη όταν κάποιος ανταποκρίνεται έγκαιρα και με συνέπεια στις ανάγκες τους, ιδιαίτερα κατά το πρώτο έτος της ζωής τους.
Ειδικότερα τα βρέφη, δεν καταλαβαίνουν το τί σημαίνει πως πρέπει να "περιμένουν" κάποιον. Η ανταπόκριση και η ενθάρρυνση από την πλευρά του ενήλικα ενισχύει το παιδί στο να επιχειρεί δραστηριότητες και συμπεριφορές . Οι ήχοι, οι κραυγές, οι εκφράσεις του προσώπου και οι πράξεις του, όλα χρειάζονται απάντηση ώστε το παιδί να μάθει να αλληλεπιδρά με τον κόσμο.
Το παιδί μαθαίνει να επικεντρώνει στο στόχο, να επιδεικνύει ενδιαφέρον, ενθουσιασμό, να αναζητεί και να έχει καλή περιέργεια, καθώς οι ενήλικες γύρω του απαντούν σε αυτό.
Συντονιστείτε με τις ανάγκες του παιδιού σας:
Η δημιουργία μιας ισχυρής σχέσης αρχίζει με την κάλυψη των αναγκών του μωρού. Η σημασία που δίνεται στο παιδί σας αρχίζει όταν εστιάσετε σε αυτό το ενδιαφέρον σας και κατανοείτε τα αιτήματά του. Αυτό που τα μωρά ζητούν να λάβουν δεν είναι άλλο από τη φροντίδα ή την ανακούφιση από μέρους σας (όταν το μωρό σας κλαίει ή σας προτείνει τα χεράκια του κ.λπ.).
Εσείς πρέπει να ερμηνεύσετε σωστά το σήμα (να καταλάβετε τι ακριβώς θέλει) και να ανταποκριθείτε με τρόπο που παρηγορεί και βοηθάει το παιδί.
Αναγνωρίστε το παιδί σας για αρχηγό στο παιχνίδι:
Αφήστε τα παιδιά σας να γίνουν οι αρχηγοί του παιγνιδιού και συνεργαστείτε μαζί τους στο τρόπο που επιθυμούν να παίξουν και να επικοινωνήσουν χωρίς να τα αναγκάζετε να ακολουθήσουν τους δικούς σας κανόνες..
Διαβάστε μαζί τους.
Αλλά αποφεύγετε να τα κουράζετε με πολλά ερεθίσματα.
Όπως μπορείτε να καταλάβετε, το καλύτερο που έχετε να κάνετε ως γονείς είναι να είστε διαθέσιμοι στα παιδιά σας όσο συχνότερα και όσο καλύτερα μπορείτε. Να έχετε συνεχώς κατά νού πως οφείλετε να είστε προσιτοί και να δίνεται σημασία τα παιδιά σας όταν είστε μαζί τους, ώστε να μήν αποτελείτε μια απρόσωπη παρουσία.
Τα μικρά παιδιά θα ακουμπήσουν πάνω σας και θα φτάσουν να σας εμπιστευτούν μόνο εάν είστε παρόντες, γιαυτό προσπαθείστε να κάνετε ό,τι καλύτερο με το πρόγραμμά σας και τη ζωή σας, ώστε να είστε σωματικά και πνευματικά διαθέσιμοι στα παιδιά σας όταν αυτά σας χρειάζονται.»
Αναφορές:
- Kochanska, G., & Kim, S. (2013). Early attachment organization with both parents and future behavior problems: From infancy to middle childhood. Child Development, 84(1), 283-296. doi:10.1111/j.1467-8624.2012.01852.x
- Bigelow, A. E., MacLean, K., Proctor, J., Myatt, T., Gillis, R., & Power, M. (2010). Maternal sensitivity throughout infancy: Continuity and relation to attachment security. Infant Behavior and Development, 33, 50-60. doi:10.1016/j.infbeh.2009.10.009
- Lerner, R. M., & De Stefanis, I. (1999). Commentary: The import of infancy for individual, family, and societal development: Commentary on the special section: Does infancy matter? Infant Behavior and Development, 22, 475-482. doi:10.1016/S0163-6383(00)00020-5
- Fallen, E., (2012). Attachment in infancy important in development
- http://www.educareseattle.org/wp-content/uploads/2016/04/attach.pdf
Για την ανάπτυξη του άρθρου χρησιμοποιήθηκαν οι κάτωθι πηγές :
https://www.psychografimata.com/η-σημασία-της-πρώιμης-προσκόλλησης
https://www.acpeds.org/the-importance-of-attachment#more-15483
Ετικέτες: Αξίες του Γάμου και της Οικογένειας