Έφτασε η ώρα να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα ψυχικής υγείας των σπουδαστών, τα οποία σχετίζονται με τα Smartphones και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
Το αυξημένο ενδιαφέρον για τη συνολική υγεία και ευεξία των σπουδαστών είναι μία από τις πρόσφατες εξελίξεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η φαρμακοβιομηχανία και οι υπόλοιποι ασχολούμενοι με τους επαγγελματίες υγείας, έχουν αναγνωρίσει ότι η συνολική ευεξία είναι σημαντική για τους φοιτητές που προετοιμάζονται για σταδιοδρομία στα επαγγέλματα υγείας, η οποία χαρακτηρίζεται ως υψηλού στρες. Αυτή η ευαισθητοποίηση έχει ωθήσει τα πανεπιστημιακά και λοιπά ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα ώστε να αντιμετωπίσουν προληπτικά τους παράγοντες κινδύνου για την δημιουργία έντασης, κατάθλιψης και άγχους και να εκπαιδεύσουν τους μαθητές σχετικά με τη σημασία του ύπνου, της σωστής διατροφής, της άσκησης και των χόμπι.
Η έμφαση στην ψυχική ευεξία των σπουδαστών δόθηκε τελευταία διότι πολλοί ψυχίατροι και σύμβουλοι φοιτητών έχουν διαπιστώσσει την αυξανόμενη κρίση ψυχικής υγείας στους φοιτητές στα κολλέγια και τα πανεπιστήμια. Η American College Health Association (ACHA) διεξάγει κάθε χρόνο μια εθνική έρευνα που εξετάζει την υγεία των φοιτητών. Από την έρευνα του 2016 σε 5099 τελειόφοιτους και ασκούμενους φοιτητές σε 34 σχολεία, το ACHA αναφέρει ότι μέσα στους τελευταίους 12 μήνες, το 41,5% των μαθητών «θεώρησαν ότι τα πράγματα ήταν απελπιστικά», το 51,8% «ένιωθε πολύ μοναχικό» και το 33,5% αισθάνθηκε τόσο καταθλιπτικά ώστε « ήταν δύσκολο να λειτουργήσει» . Τα αποτελέσματα είναι ακόμη πιο ανησυχητικά για τους προπτυχιακούς φοιτητές που ανέφεραν 52,7%, 67,3%, και 39,1% αντίστοιχα για τις ίδιες ερωτήσεις.
Αυτές οι αναφορές δείχνουν μια αυξανόμενη τάση νόσησης σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια της μελέτης και ζωγραφίζουν μια ανησυχητική εικόνα για την κατάσταση ψυχικής υγείας του φοιτητικού πληθυσμού. Παρά τη διάθεση σημαντικών οικονομικών πόρων και την πρόσληψη πρόσθετου συμβουλευτικού προσωπικού για την ψυχολογική ενίσχυση των φοιτητών, πολλά Πανεπιστήμια αγωνίζονται να διαχειριστούν την αυξανόμενη ζήτηση για παροχή συμβουλών και θεραπείας των φοιτητών τους που αγωνίζονται με τα ψυχολογικά τους προβλήματα.
Υπάρχουν πολυάριθμοι σύνθετοι και αλληλοεξαρτώμενοι παράγοντες που ενδεχομένως συμβάλλουν στην αύξηση των αναφερομένων προβλημάτων ψυχικής υγείας και εδώ ανήκουν οι οικονομικές πιέσεις, η χρήση ναρκωτικών, η καταστροφή των οικογενειακών δομών, η έντονη πίεση για να πετύχουν ακαδημαϊκά, τα υψηλά ποσοστά εγωισμού και αυταρέσκειας και πολλοί άλλοι κοινωνικοί, πολιτισμικοί και προσωπικοί παράγοντες. Ωστόσο, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα αρχίζει να φαίνεται πως μπορεί να υπάρχει και ένας άλλος υποκείμενος παράγοντας: η χρήση των smartphones και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Οι εκπαιδευτικοί ανησυχούν από καιρό για τις ψηφιακού τύπου διασπάσεις και συγχύσεις που προκύπτουν από τη χρήση τους και ορισμένοι ερευνητές υποθέτουν ότι τα συνδυασμένα αποτελέσματα της χρήσης των smartphones και των κοινωνικών μέσων μπορούν επίσης να επηρεάσουν αρνητικά την ευεξία των φοιτητών.
Η Eiser, εξέχουσα ερευνήτρια στις μεταβολές με την πάροδο των "γενεών", εξέφρασε την ανησυχία ότι η συνδυασμένη χρήση των smartphones και των κοινωνικών μέσων έχει δημιουργήσει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στη σημερινή νεολαία. Συσχετίζει μάλιστα την άνοδο της κατάθλιψης και του άγχους με την αύξηση της χρήσης smartphones και κοινωνικών μέσων, επικαλούμενη μια τάση που δείχνει χωρίς εξαίρεση, οτι όσο περισσότερος χρόνος αφιερώνεται στις οθόνες, τόσο πιο πιθανό να είναι κάποιος δυστυχισμένος. Συνδέει επίσης τις αυξανόμενες απαιτήσεις για «ασφαλείς χώρους» και τους περιορισμούς στο περιεχόμενο των ομιλιών των Πανεπιστημίων, με μια γενιά που επικοινωνεί και κοινωνικοποιείται κυρίως online. Οι περισσότερες από τις "απειλές" που έχει λάβει αυτή η γενιά έχουν έρθει μέσω των κοινωνικών μέσων ή από μηνύματα, και ως εκ τούτου είναι πιο πιθανό τα παιδιά να συσχετίζουν «τον λόγο » με την έννοια της βίας.
Ειδικά με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση, οι online επικοινωνίες συχνά μετατρέπονται σε μάχες, υποβάλλοντας τους χρήστες σε άγχος και αγωνία. Επιπρόσθετα τα κοινωνικά μέσα μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς την ευτυχία και την αυτοεκτίμηση κάποιου που βλέπει τις εξαιρετικά "φροντισμένες" ζωές των άλλων στο Facebook, το Instagram κλπ.
Η τάση προς την ψηφιακή επικοινωνία έχει οδηγήσει ώστε να προκύψει ένα πλήθος από χιλιάδες φοιτητές που είναι μοναχικοί γιατί αντικατέστησαν τις αυθεντικές, πρόσωπο με πρόσωπο σχέσεις, με εικονικές φιλίες (μέσω κειμένων, Facebook και Instagram), που όμως στερούνται οποιασδήποτε συναισθηματικής τροφοδοσίας.
Μία από τις πιο ανησυχητικές πτυχές της ψηφιακής επίδρασης είναι ότι τα αποτελέσματά της είναι ύπουλα και δύσκολα αναγνωρίζονται. Το συνολικό ψυχολογικό βάρος που μπορούν να εναποθέσουν αυτές οι τεχνολογίες είναι μεγάλο. Επειδή οι χρήστες παραμένουν προσβάσιμοι 24 ώρες την ημέρα, γίνεται πιο δύσκολο να απελευθερωθούν ψυχολογικά από τις φοιτητικές εργασίες αλλά και από άλλες ψυχοφθόρες δραστηριότητες. Αυτό βοήθησε όμως να δημιουργηθεί ένα αυξανόμενο κίνημα «αποσύνδεσης», στο οποίο τα άτομα παραιτούνται οικειοθελώς από τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για μια χρονική περίοδο για να τακτοποιήσουν θέματα ψυχικής υγείας δικής τους, να ξαναβρούν τον εαυτό τους και σχέση τους με την κοινότητα.
Σύμφωνα με τις μελέτες υφίσταται πληθώρα παραγόντων οι οποίοι δημιουργούν προβλήματα στον ύπνο, προκαλούν άγχος και κατάθλιψη. Οι μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι υφίσταται ο λεγόμενος φόβος της έλλειψης, "fear of missing out" (FOMO), ο οποίος συνδέεται με την προβληματική χρήση των smartphones.
Το FOMO είναι η «διαδεδομένη ανησυχία ότι οι άλλοι μπορεί να έχουν μέσω της επικοινωνίας εμπειρίες τις οποίες θα στερηθεί κάποιος εάν απουσιάζει». Αυτό το νέο φαινόμενο επιδεινώνεται διότι είναι αλληλοεξαρτώμενη η χρήση των smartphones και των κοινωνικών μέσων και απειλεί την ψυχολογική υγεία όσων δεν μπορούν να αποσυρθούν, να απομακρυνθούν από την χρήση τους.
Εκτός από τις σχέσεις μεταξύ της χρήσης smartphone και της ψυχικής υγείας, αναφέρεται και το ψυχικό κόστος από τις επιπτώσεις της αυτοπροβολής στα κοινωνικά μέσα. Σε γενόμενη ανασκόπηση πληθώρας προσφάτων μελετών φαίνεται ότι οι συγκρίσεις των χρηστών των κοινωνικών μέσων με άλλους, οδηγούν συχνά σε φθόνο, κατάθλιψη, μειωμένη ευτυχία κλπ. επειδή αντιλαμβάνονται τη ζωή των άλλων περισσότερο προνομιούχα από τη δική τους.
Οι τάσεις για χρήση ναρκωτικών και οινοπνευματωδών ποτών στη γενιά των παιδιών αυτής της χιλιετίας-millennials- έχουν μειωθεί, όμως ο χρόνος που αφιερώνεται σε δραστηριότητες smartphone συνεχίζει να ανεβαίνει. Αυτό οδήγησε ορισμένους ερευνητές να υποδείξουν ότι όσοι είναι επιρρεπείς στον εθισμό απλώς μετατοπίστηκαν σε ένα νέο ναρκωτικό: τα smartphones .
Η απάντηση στα μηνύματα,τα κουδουνίσματα, τα χεράκια, τα ποικίλα σύμβολα και τις ειδοποιήσεις έχει αποδειχθεί ότι έχει μεγάλη ομοιότητα με τις αντιδράσεις των παικτών των μηχανημάτων τυχερών παιχνιδιών στις χαρτοπαικτικές λέσχες. Μελέτες με νευροαπεικονιστικές μεθόδους δείχνουν ότι ο εθισμός στο Διαδίκτυο ( οι εθισμοί των smartphones και των κοινωνικών μέσων είναι ένα υποσύνολο αυτού), παρουσιάζει ανάλογα αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τους εθισμούς σε ναρκωτικές ουσίες.
Ένα άλλο ερευνητικό εύρημα που σχετίζεται με το ζήτημα του εθισμού είναι ότι ακόμη και η απλή παρουσία ενός smartphone μειώνει τη γνωστική ικανότητα διότι κρατά τον χρήστη προσηλωμένο σε αυτό και σε κατάσταση "συναγερμού", που τελικά προσθέτει στο δυνητικό ψυχολογικό φορτίο της συσκευής.
Παρόλο που το άγχος και η κατάθλιψη είναι δύσκολο να εντοπιστούν εκ πρώτης όψεως, είναι σχετικά εύκολο να αναγνωριστούν όσοι φοιτητές έχουν κάποια μορφή ψηφιακών εθισμών. Οι περισσότεροι από εμάς είναι πιθανό να αντιληφθούμε το άτομο που είναι συνδεδεμένο συνεχώς με το τηλέφωνό του, πάντα το έχει στο οπτικό του πεδίο, το ελέγχει αμείλικτα, παρά το γεγονός ότι υπάρχει ανθρώπινη παρουσία ή συνομιλία με άλλους. Επίσης, δεν είναι δύσκολο να φανταστείτε την εικόνα των νεαρών ενηλίκων που surfάρουν με το τηλέφωνό τους ενώ βρίσκονται στο κρεβάτι το βράδυ, παρακολουθούν όλη τη νύχτα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αμέσως μόλις ξυπνούν, πιάνουν στα χέρια και ελέγχουν το κινητό τους. Η αντίληψη να είσαι "πάντα μέσα", έχει δημιουργήσει τις παράλογες προσδοκίες, ότι ο χρόνος, η προσοχή και η πνευματική ενέργεια των χρηστών, πρέπει να είναι συνεχώς συντονισμένες με τις ψηφιακές συσκευές. Υπάρχει η αντίληψη ότι οι γρήγορες απαντήσεις στα κείμενα, μηνύματα, τα posts των κοινωνικών δεικτών είναι οι φυσιολογικοί κανόνες.
Αν και οι πρόσφατες ερευνητικές εκθέσεις που συνδέουν τις ψηφιακές τεχνολογίες με τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι αξιόπιστες, δεν θα είναι εύκολο να ξεπεραστούν τα προβλήματα. Και αυτό διότι η τεχνολογική ανάπτυξη θεωρείται «πρόοδος», οπότε γίνεται δύσκολη η αποδοχή και η αντιμετώπιση αυτών των άσχημων συνεπειών.
Τα smartphones και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνδέονται με πρωτοφανείς προόδους στις επικοινωνίες, την οργάνωση, την απόκτηση πληροφοριών, την παραγωγικότητα, τη διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων και πολλές άλλες βελτιώσεις στον κοινωνικό και επαγγελματικό τομέα. Θεωρούνται ως βασικές στο σημερινό εκπαιδευτικό και επαγγελματικό περιβάλλον. Θα ήταν δύσκολο να αγνοηθούν όλες οι ευκολίες που προσφέρουν αυτές οι τεχνολογίες και να απορριφθούν οι ρόλοι τους σε πολλές προόδους στην υγειονομική περίθαλψη και στην υγειονομική εκπαίδευση.
Όμως και παρά τις θετικές πτυχές των smartphones, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την αποδοχή τους ως φυσιολογικών στοιχείων της σύγχρονης ζωής, ίσως έφτασε ο καιρός να αντιμετωπίσουμε τις απρόβλεπτες συνέπειές τους πάνω στη ζωή των σπουδαστών.
Δεν έχει νόημα όμως να θρηνούμε και να δεχόμαστε αυτά τα προβλήματα ως ατυχείς συνέπειες της προόδου. Αν θέλουμε σοβαρά να προσφέρουμε μια καθολική προσέγγιση στην βελτίωση των σπουδαστών υγείας μας και να εξασφαλίσουμε την ευεξία τους, πρέπει να εξετάσουμε τα αναδυόμενα ζητήματα που αφορούν τις ψηφιακές τεχνολογίες και την αιτιολογική σχέση τους με την ψυχική υγεία.
Ως εκπαιδευτικοί στο χώρο της Υγειονομικής περίθαλψης, το πρώτο μας βήμα πρέπει να είναι η αναγνώριση των πιθανών προβλημάτων που σχετίζονται με τη χρήση smartphones και η κριτική εξέταση της βιβλιογραφίας για να κατανοήσουμε τη φύση τους. Δεν είναι ακόμη σαφές εάν η χρήση των smartphones και των κοινωνικών μέσων οδηγεί άμεσα στα προβλήματα ψυχικής υγείας ή αν τα άτομα που είναι ευάλωτα στα νοσήματα αυτά είναι πιο επιρρεπή στη χρήση αυτών των τεχνολογιών και τα χρησιμοποιούν ως μηχανισμό ανακούφισης-αντιμετώπισης, ο οποίος με τη σειρά του επιδεινώνει τα υπάρχοντα προβλήματα.
Ορισμένες από τις προτεινόμενες στρατηγικές που βοηθούν στην ανακούφιση των προβλημάτων μπορεί να περιλαμβάνουν :
Την προσεκτική επικέντρωση του μυαλού στην δραστηριόητα, την απενεργοποίηση των ειδοποιήσεων από τα τηλέφωνα και τις εφαρμογές,
την αφαίρεση των συσκευών από τα υπνοδωμάτια και τον καθορισμό χρόνου και ορίων χρήσης.
Η βιωματική συμπεριφορική θεραπεία έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία μορφών εθισμού στο Διαδίκτυο και θεωρείται επίσης μια πιθανή ρεαλιστική θεραπεία για την κατάχρηση των smartphones και των ψηφιακών μέσων.
Τέλος, πρέπει να βρούμε τρόπους να μεγιστοποιήσουμε τη χρήση αυτών των τεχνολογιών για εκπαιδευτικούς και επαγγελματικούς σκοπούς, βοηθώντας συγχρόνως τους φοιτητές μας να αναγνωρίσουν τους κινδύνους πρόκλησης έντασης, άγχους και κατάθλιψης που μπορεί να συνοδεύουν τη χρήση τους.
Ο καθορισμός μίας συγκεκριμένης ώρας εντός της ημέρας, π.χ. 7-8μμ που τότε και μόνο τότε προβαίνω στη χρήση των εν λόγω συσκευών.
Λόγω της εξαιρετικά θετικής συμβολής αυτών των τεχνολογιών, δεν πρόκειται να φύγουν σύντομα από την ζωή μας. Συνεπώς, πρέπει να μάθουμε να προσαρμόζουμε τις χρήσεις τους με τρόπο επιστημονικά ευεργετικό, αλλά και ψυχολογικά υγιή. Αυτό απέχει πολύ από το να είναι ένα απλό ζήτημα, αλλά φαίνεται να γίνεται όλο και πιο σημαντικό.
Και μην ξεχνάμε ότι μόνοι μας βάλαμε μπελάδες στο κεφάλι μας. Επειδή ακριβώς είχαμε ψυχικά κενά , προσπαθήσαμε να τα γεμίσουμε με τα ηλεκτρονικά μέσα. Αυτά με τη σειρά τους ἐγιναν μπούμερανγκ προκαλώντας ἄλλου τύπου ψυχολογικά προβλήματα. Και μυαλό δεν βάζουμε αλλά πάμε όπου πνέει ο ἄνεμος. Βγάλαμε Χριστό και ψυχή από τη μέση, να μη μας ενοχλούν και να μας δημιουργούν τύψεις και ενοχές.
Θα του το επιτρέψουμε;
Βιβλιογραφικές Παραπομπές:
Am J Pharm Pharm. 2018, 82 (7): 738-741. © 2018 American Association of Colleges of Pharmacy - © 2018 Αμερικανική Ένωση Κολλεγίων Φαρμακευτικής
Πηγή: medscape.com
